Ombuigingen (ZBB)

Inleiding
In deze paragraaf maken we inzichtelijk hoe het staat met de realisatie van de Zero Based Budgeting maatregelen (ZBB). De gemeenteraad besloot in november 2021 om deze maatregelen te verwerken in de meerjarenbegroting 2022-2025. De aanleiding voor deze bezuinigingen ontstond in het voorjaar van 2021. In de Perspectiefnota 2022 werd zichtbaar dat de financiële positie van Buren fors onder druk stond. Om het meerjarig evenwicht in de begroting 2022 te herstellen, stemde de gemeenteraad in met een pakket van 39 maatregelen. Dit betekende een besparing van € 1,2 miljoen in 2022 die oploopt tot € 3,3 miljoen in 2025 en de jaren erna.

Stand van zaken in één oogopslag.
De actuele stand van zaken tot en met de begroting 2025 ziet er nu als volgt uit.

Dat brengt ons tot het volgende overzicht van de nog te realiseren ZBB-maatregelen.

4.1 Afstoten vastgoed en cultureel erfgoed
Wat waren we van plan?
Aanvankelijk was de bezuinigingsopdracht afgebakend op de onderdelen gronden, beheer woningen en woonwagenstandplaatsen, kluswagen, monumentale panden, cultureel erfgoed en personeelskosten vastgoed.

Stand van zaken
Door het bureau Republic is medio 2022 een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd naar de haalbaarheid van dit voornemen. De conclusie van dit onderzoek is, dat een deel van de voorgenomen bezuinigingen niet of lastig realiseerbaar is. Voor bepaalde monumentale panden wordt de slagingskans van verkoop erg laag ingeschat. Daarnaast geldt, dat er in bepaalde situaties sprake is van lopende overeenkomsten, waardoor de mogelijkheden tot bezuiniging op de korte termijn beperkt zijn.

Ook geldt dat het bezuinigen op het beheer en onderhoud door verkoop in sommige situaties niet verstandig is. De gronden in bezit van de gemeente leveren momenteel een positief exploitatiesaldo op. Het afstoten van (een deel) van deze gronden leidt niet tot besparing. Dit geldt overigens ook voor een deel van het vastgoed (woningen, Heerenlogement en Poortgebouw). Daarnaast hebben de grondposities een (potentiële) strategische waarde. Mogelijk kunnen zij op enig moment worden gebruikt voor (her)ontwikkeling, worden ingebracht voor grondruil, waterberging of benutting voor duurzaamheidsopgaven.  

De contouren voor een integraal vastgoed en accommodatiebeleid zijn aan de raad voorgelegd in de vorm van het ‘uitwerkingskader vastgoed en accommodatiebeleid’. De raad heeft hiermee ingestemd op 30 mei 2023. Daarmee is het realiseren van de totale bezuiniging in 2024 niet realistisch en verschoven (conform raadsvoorstel) naar het einde van 2026. Aan de hand van het uitwerkingskader is een projectleider aangesteld. Begin 2025 volgt er een nader voorstel voor de gemeenteraad.

Er bestaat enige mate van onzekerheid of de voorgenomen bezuiniging voldoende resultaat oplevert (ZBB). Door het afstoten van vastgoed en door het beheer meer op afstand te plaatsen en onder te brengen bij partijen die dit efficiënter en effectiever kunnen, kan weliswaar worden bespaard. We zijn daarbij echter wel sterk afhankelijk van derden en de marktsituatie.
Ook de verhouding (op basis van het oorspronkelijke ZBB-besluit vastgoed) tussen de bezuiniging op de personeelslasten in relatie tot de bezuiniging op de vastgoedexploitatie (75% versus 25%) maakt de opgave complex. Zeker indien in ogenschouw wordt genomen, dat in het uitwerkingskader ervan uit wordt gegaan dat gronden, sportaccommodaties en gymzalen in principe niet worden verkocht.

De voorgenomen bezuiniging op de personeelslasten vastgoed is in 2024 grotendeels gerealiseerd als gevolg van in- en externe personeelsverschuivingen. Omdat de vastgoedtaken nog blijven bestaan worden de personeelslasten de komende jaren vooralsnog met incidentele middelen bekostigd.

6.7 Rationalisering applicatie landschap
Wat waren we van plan?
Door rationalisering van het applicatie landschap zijn we in staat om applicaties verspreid door de gehele organisatie (met gelijke functionaliteit en/of die niet of nauwelijks meer worden gebruikt) samen te voegen of te vervangen door een centrale applicatie en de lopende contracten hiervan te beëindigen.  

6.8 Optimalisering zaakgericht werken / 6.10 Optimalisering bestuurlijk proces
Wat waren we van plan?
Beide voorstellen hebben als doel het handmatig handelen te verminderen en om te zetten in efficiënte digitale volgsystemen. Hierdoor is er aanzienlijk minder administratieve ondersteuning nodig. Dit leidt tot kwaliteitsverbetering, toegankelijke en 24/7 beschikbare informatie, we voldoen aan de geldende wet- en regelgeving (Wet Open Overheid, Archiefwet etc.) en we besparen kosten.

6.9 In gebruik name BI-tool
Wat waren we van plan?
BI-tool inzetten om te komen tot realtime (management-/ sturing) informatie. Hierdoor kunnen goede rapportages en analyses worden gemaakt uit diverse interne- en externe gegevensbronnen. Hiernaast kunnen een aantal in gebruik zijnde rapportagetools worden uit gefaseerd. Dit werkt zeer efficiënt en kostenbesparend.

Stand van zaken
De onderwerpen 6.7 t/m 6.10 hebben te maken met de ontwikkelingen vanuit het nieuwe Informatie-plan (I-plan). De planning is dat dit plan begin 2025 wordt vastgesteld. Het I-plan richt zich op DIT: Digitaal-Inclusief-Transparant. Doordat wij conform DIT willen gaan werken betekent het dat we een optimalisering aan moeten brengen in zaakgericht werken. De transparantie vanuit DIT dwingt ons om transparant te werken, ook in het gebruik van applicaties. Aansluitend kunnen we een BI-tool gebruiken als sturingstool. Voorwaarde hiervoor is echter wel dat de input voor de tool juist is. Om deze ZBB-doelstellingen te realiseren is tijd nodig en het I-plan dient hiervoor als stevige basis in de realisatie.
De eerste acties uit het I-plan starten begin 2025. We verwachten dat we de taakstelling halen. Voor nu is het alleen nog niet mogelijk om dit om te zetten in een specifiek bedrag aangezien het organisatie brede projecten zijn.