Inleiding
Deze programmabegroting begint met de aanbiedingsbrief. Hier leest u de belangrijkste onderwerpen voor 2025. Het hoofdstuk Organisatie was in de begroting 2024 nieuw opgenomen, omdat u voor twee jaar geld beschikbaar stelde om de "de basis op orde" te brengen. In dit hoofdstuk beschrijven we hoe we in 2025 een vervolg geven aan het in evenwicht brengen van de personele ontwikkeling, personele capaciteit, de uitvoering van bestaande taken en het realiseren van bestuurlijke ambities.
In de financiële beschouwingen leest u op hoofdlijnen een uitwerking van het financieel perspectief van de gemeente Buren. Wilt u meer verdiepende informatie, dan kunt u doorklikken naar het programmaplan. In de begroting in één oogopslag is op uw verzoek de financiële informatie uit de bijgestelde begroting 2024 opgenomen (stand medio 2024).
De programmabegroting bestaat uit een beleidsbegroting en een financiële begroting. De beleidsbegroting is opgebouwd uit de verschillende programma's en de paragrafen. In de programma's presenteren wij ons gemeentelijke beleid op hoofdlijnen. De paragrafen richten zich op het beleid van relevante beheeraspecten, zoals de bedrijfsvoering, het weerstandsvermogen, onze kapitaalgoederen en de lokale heffingen. De financiële begroting gaat in op de financiële positie van onze gemeente.
De begroting hebben wij ingericht volgens de voorschriften van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) en de aandachtspunten van de provincie Gelderland. In de begroting geven we financiële gegevens meestal in duizenden euro's weer. We geven dit aan in de betreffende tabellen. Vanwege afronding (op duizendtallen) is er soms optisch sprake van een klein verschil van 1 of 2. Daar de meeste tabellen direct vanuit ons financiële systeem worden ingeladen is dat niet te voorkomen.
Met deze opzet bieden wij u een hulpmiddel om de kaderstellende rol te kunnen voeren en te kunnen sturen op hoofdlijnen. Jaarlijks kijken we naar de informatiewaarde voor u als raad. Dat doen we samen met de auditcommissie.
Programma's
Een programma is een samenhangend geheel van taakvelden en daarbinnen activiteiten. In de begroting is het programma het niveau waarop u de budgetten autoriseert. U bepaalt het aantal programma’s en hoe de activiteiten onder een programma worden samengevoegd in de verplichte taakvelden.
Per programma gaan wij in op de drie W-vragen:
- Wat willen wij bereiken?
Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen nemen we op in één tabel. Hierin maken wij onderscheid tussen doelen en acties. De nummers van de doelen en acties corresponderen met de nummers van afspraken uit het coalitieakkoord. Deze ontwikkelingen gaan over nieuwe externe ontwikkelingen, te behalen resultaten en uit te voeren activiteiten.
- Wat gaan we daarvoor doen?
Wat we gaan doen in 2025 is per programma in de tabel "Wat willen we bereiken?" opgenomen. Het gaat hier om de in 2025 uit te voeren activiteiten die bijdragen aan het realiseren van onze doelstellingen. We merken hierbij het volgende op. De daargenoemde activiteiten zijn overgenomen uit het “Uitvoeringsprogramma coalitieakkoord gemeente Buren 2022- 2026”. In enkele gevallen hebben we de activiteiten geactualiseerd, met andere woorden aangepast naar de huidige situatie. De formulering wijkt in die gevallen iets af van de oorspronkelijke teksten in het uitvoeringsprogramma.
Verder nemen wij hier een verwijzing op naar de verbonden partijen die een deel van onze taken uitvoerden. In de paragraaf verbonden partijen is alle relevante informatie opgenomen.
- Wat gaat het kosten?
Hier presenteren wij de exploitatiekosten behorende bij de programma's samen met de afwijkingen vergeleken met de huidige meerjarenbegroting.
De begroting bestaat uit de onderstaande zes programma’s:
In 2023 en 2024 zijn de taakvelden voor het sociaal domein aangepast. Het gaat om een verfijning van
de taakvelden alsmede enkele verschuivingen van taken binnen deze taakvelden. We zijn verplicht de nieuwe gedetailleerde taakvelden WMO en Jeugd te gebruiken. Dit zorgt helaas voor een afwijkend beeld binnen het programma op taakveld niveau. We hebben de vervallen taakvelden samengevoegd, waardoor we op programmaniveau wel een vergelijkend beeld kunnen tonen.
- Sport, cultuur en onderwijs ;
- Inwoners, bestuur en veiligheid ;
- Bedrijfsvoering (inclusief algemene dekkingsmiddelen) .
Paragrafen
Naast de programma's is het verplicht om acht paragrafen in de jaarstukken op te nemen. De informatie over deze onderwerpen is vaak versnipperd in de begroting opgenomen. Het doel van een paragraaf is om deze informatie gebundeld aan te bieden. De onderwerpen van de paragrafen zijn onder andere belangrijk voor het vergroten van het inzicht in onze financiële positie en het risicoprofiel.
Op basis van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) zijn onderstaande paragrafen verplicht:
In deze paragraaf geven wij de ontwikkelingen over ons belastinggebied weer. Per heffing geven wij aan wat het beleid is, de kostendekkendheid en op welke wijze het tarief tot stand is gekomen. Ook geven wij inzicht in de (geraamde) opbrengsten.
In deze paragraaf brengen wij onze risico’s in beeld. Het weerstandsvermogen geeft inzicht in de financiële gezondheid van onze gemeente. Het geeft aan in welke mate wij in staat zijn om financiële risico’s op te vangen. Ook presenteren wij hier de verplichte financiële kengetallen.
Deze paragraaf geeft inzicht in onze kapitaalgoederen. De kosten van het onderhoud van onze wegen, openbare verlichting, riolering en water, groen en gebouwen vormen een substantieel deel van de begroting.
In de financieringsparagraaf bespreken wij de specifieke beleidsvoornemens respectievelijk de uitvoering van het beleid op het gebied van Treasury.
De bedrijfsvoering betreft de interne processen die wij uitvoeren om op programmaniveau de beleidsdoelstellingen te kunnen realiseren. Bedrijfsvoering bestaat uit de onderdelen communicatie, informatieveiligheid, informatievoorziening en automatisering, inkoop en aanbesteding, huisvesting en facilitaire zaken, personeel en organisatie, planning, controle en financiën, griffie en rekenkamer.
Een gemeente werkt vaak samen met andere partijen om doelen te bereiken. Als deze samenwerking in een bestuurlijke en financiële vorm is, spreken we van een verbonden partij.
In deze paragraaf lichten wij deze partijen, hun beleidsdoelstellingen, activiteiten, risico's en de gemeentelijke bijdragen nader toe.
Het grondbeleid heeft een grote samenhang met de realisatie van doelstellingen op het gebied van ruimtelijke ordening en volkshuisvesting, verkeer en vervoer, cultuur, sport en recreatie en economische zaken.
De Wet open overheid is 1 mei 2022 in werking getreden. Deze wet is bedoeld om de overheid transparanter te maken. In deze paragraaf geven we de stand van zaken weer.
Naast de verplichte paragrafen besloot u zelf een paragraaf toe te voegen:
Via deze paragraaf leggen we verantwoording af over de al gerealiseerde ombuigingen en de stand van zaken over lopende bezuinigingen.
Financiële begroting
In dit hoofdstuk schetsen wij de autorisatie, kaders en uitgangspunten, financiële ontwikkelingen en het financieel meerjarenbeeld voor de komende jaren. Ook hebben wij hier de verplichte onderdelen als het overzicht van baten en lasten naar taakvelden, het overzicht van de overhead, het overzicht van incidentele baten en lasten, de balans en het EMU-saldo opgenomen.
Bijlagen
In de bijlagen bieden we inzicht in het overzicht met subsidies, de (verplichte) beleidsindicatoren en het beleidskader per programma.